Serpil'in TAKINTILARI

KEÇE NEDİR?

Binlerce yıllık bir geçmişi olan keçe, bilinen en eski tekstil tekniklerinden biridir. Koyun, kuzu, tavşan, tiftik keçisi ve deve gibi hayvanların yünlerinin sıcak su ile sabunun oluşturduğu alkali ortam ve uygulanan güç sayesinde sıkışarak iç içe geçmesiyle elde edilir. Protein bazlı bir elyaf olan hayvan yünü ve kılının ısı, su, sabun ve basınç uygulamasıyla kilitlenip çekme yapmak suretiyle kenetlenmesi sonucu oluşan atkısız-çözgüsüz tekstillere “Keçe”, yapılan bu işleme de “Keçeleştirme” adı verilir.

Orta Asya göçerleri, gündelik hayatlarının hemen her alanında temel ihtiyaç ürünü olarak keçeyi kullanmışlardır. Birçok bilim adamı ve araştırmacı da, keçenin ilk kez Orta Asya’da üretildiği konusunda hem fikirdir. Koyunun olduğu her coğrafyada yapılan arkeolojik kazıda keçe buluntularına rastlanmıştır; ancak keçenin ilk örnekleri, Altay Dağları’nın eteklerindeki Pazırık Bölgesi’nde, Hunlara ait olduğu anlaşılan ve içi suyla dolarak donmuş kurganlarda bulunmuştur. M.Ö. 5. yüzyıla tarihlendirilen bu mezar bulgularının yanı sıra, Çatalhöyük’te ortaya çıkartılan bazı bulgular; Boğazköy (Hattuşaş) yakınlarında Yazılıkaya’daki kabartmalarda görülen sivri külahlar ile mühürlerdeki tasvirlerin başlıklarının keçeden yapıldığı ve Neolitik Dönem’de Anadolu’da bu bölgelerde yaşayan insanların da keçe yapımını bildiği düşünülmektedir. Öte yandan,  M.Ö. 9. yüzyılda yaşamış olan Homeros, İlyada Destanı’nda keçeden söz etmektedir.

Anadolu’nun bu eski el sanatı, Türklerin Anadolu’ya yerleşmesinden sonra da, bir ata sanatı olarak Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde sürdürülmüş; Ahilik teşkilatı ile birtakım kurallara bağlanmış, devlet tarafından korunmuş ve yörelere göre bazı özellikler, örf ve adetler kazanmıştır.

TAKI TASARIMINDA MALZEME OLARAK KEÇE KULLANIMI

Modern takı sanatı bir yandan teknolojik gelişmelere bağlı olarak yeni ve sıra dışı malzemelere yönelirken, bir yandan da eski geleneksel teknikleri çağdaş anlayışlarla yeniden yorumlamaktadır. Özellikle el becerisi gerektiren geleneksel tekniklerin yeniden gündeme gelmesiyle takı tasarımında popülerlik kazanan malzemelerden biri de keçe olmuştur.

Günümüzde çevreyle dost, doğal malzemelerden yapılan her türlü ürün giderek daha çok rağbet görmektedir. Doğal ve esnek bir malzeme olması, üç boyutlu tasarımlara olanak vermesi,  renk ve desen alternatifleri sunması, estetik görünüşü, keçeyi takı tasarımında tercih edilen bir malzeme yapmıştır. Bugün keçe, yüzey tekstillerinden giyime, aksesuardan heykele, dekorasyondan yalıtıma kadar pek çok değişik alanda kullanılmaktadır.

M. Serpil (Altun) ÖZER